දහනවවන සියවසේ දෙවන භාගයේ ඇති වූ බෞද්ධ පුනර්ජීවනය

දහනවවන සියවසේ දෙවන භාගයේ ඇති වූ බෞද්ධ පුනර්ජීවනය

• ආරම්භය – ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරිවරුන්ගේ ආගම් ප්‍රචාරක කටයුතු හා බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති වලින් බෞද්ධ ආගමට එල්ල වූ අභියෝග හේතු කොට ගෙන ඊට ප්‍රතික්‍රියාවක් ලෙස ආරම්භ විය.
• ගොගර්ලි වැනි පූජකයන් බෞද්ධාගම විවේචනය කිරීම හා බෞද්ධ නායකයන් ඊට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ඉදිරිපත් වීම:
• මෙම ප්‍රතිචාරයේ කූඨප්‍රාප්තිය සලකුණු සලකුණු කරන ක්‍රියාකාරකම් අතර මිගෙට්ටුවත්තේ ගුණානන්ද හිමි සහභාගී වූ පානදුරාවාදය වැදගත්.

• එම වාදයට අමෙරිකාව තුළ ලැබුණු ප්‍රසිද්ධිය හේතු කොට ගෙන පරම විඥානාර්ථවාදීන්ගේ අවධානය ලංකාව කෙරෙහි යොමුවීම:
• ඕල්කට් තුමා සහ බ්ලැවැට්ස්කි මැතිණිය මෙරටට පැමිණීම: මෙරට පරමවිඥානාර්ථ සංගමය පිහිටුවීම හා බෞද්ධ අධ්‍යාපනයේ අභිවෘද්ධිය සඳහා එම සංගමය ඉදිරිපත් වීම (ආනන්ද, මියුසියස් ආදී බෞද්ධ පාසල් පිහිටු වීම)

• පිරිවෙන් අධ්‍යාපනයේ පුනර්ජීවනයක් ඇතිවීම:
• 1873 මාළිගාකන්ද විද්‍යෝදය පිරිවෙන සහ 1875 පෑලියගොඩ විද්‍යාලංකාර පිරිවෙන පිහිටුවීම; මේවා ප්‍රාචීන අධ්‍යයනය පිළිබඳ උගතුන් බිහිකරන මධ්‍යස්ථාන බවට පත් වීම.

• බෞද්ධයන් වෙනුවෙන් යම් යම් අයිතිවාසිකම් දිනා ගැනීම:
• බෞද්ධ කොඩිය, වෙසක් නිවාඩු දිනය.

• බෞද්ධ ලිපි හා පොත්පත් පළකරන මුද්‍රණාල බිහිවීම හා එමගින් බෞද්ධාගම ප්‍රචාරය කිරීම හා බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුවේ ඇතැම් ප්‍රතිපත්ති විවේචනය කිරීම.
• නව වෙහෙර විහාර ඉදිවීම හා ථූපාරාමය, රුවන්වැලි සෑය වැනි ඓතිහාසික බෞද්ධ ස්මාරක ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම