අධිරාජ්‍යයේ ආරම්භය තෙක් රෝමයේ ඇති වූ ආණ්ඩුක්‍රම වෙනස්වීම

අධිරාජ්‍යයේ ආරම්භය තෙක් රෝමයේ ඇති වූ ආණ්ඩුක්‍රම වෙනස්වීම

• මූලික වෙනස් වීම් තුනකි. රාජාණ්ඩුව (ක්‍රි.පූ. 753 පමණ සිට 510 දක්වා) / සමූහාණ්ඩුව (ක්‍රි.පු. 510 සිට 27 දක්වා) ) අධිරාජ්‍ය පාලනය (ක්‍රි.පූ. 27 සිට 476 දක්වා)

• රාජාණ්ඩුව
• මුල්ම ආණ්ඩුක්‍රමයයි.
• රජුට පුළුල් බලතල හිමි වීම- ප්‍රධාන පූජක, ප්‍රධාන විනිසුරු හා සියලු නිළධාරීන් පත්කිරීමේ බලය ආදිය
• රජුට පහළින් වැඩිහිටි (සෙනෙට්) සභාවේ. වැදගත් කරුණු සම්බන්ධයෙන් තීරණ ගැනීමෙදී රජු මෙම සභාව විමසිය යුතු වීම.
• ඉඩම් හිමි ප්‍රභූන්ට (පැට්‍රිෂියන්වරුන්ට) පමණක් දේශපාලන බල්‍යාල හා අවස්ථා
• පැට්‍රිෂියන්වරුන් විසින් අවසන් රෝම රජු වූ උඩගු ටාර්ක්වින් තෙරපා සමූහාණ්ඩුවක් පිහිටුවීම.

• සමූහාණ්ඩුව
• කලින් රජුට හිමිව තිබූ සිවිල් හා මිලිටරි බලතල කොන්සල්වරුන් දෙදෙනෙකුට පැවරීම.
• ඔවුන්ගේ ධුර කාලය වසරකි.
• එකිනෙකාගේ තීරණ වලට එරෙහි වීමේ බලය කොන්සල්වරුන් සතුව පැවතීම.
• විධායක කටයුතු වලදී කොන්සල්වරුන්ගේ සහයට මහේස්ත්‍රාත්වරුන් සා පරිපාලකයන් වාර්ෂිකව පත් කර ගැනීම, ඔවුන් සත්කිරීමේ බලය සෙත් වූරියේට සභාව සතුවීම (එම සභාවේ තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමට සෙනෙට් සභාවේ අනුමැතිය අනිවාර්ය වීම).
• සෙනෙට් සභාව ආණ්ඩු ක්‍රමයේ බලවත්ම අංගය වීම(මූල්‍ය හා විදේශ කටයුතු මෙහෙයවීම) මෙහි සාමාජිකත්වය මුළුමනින් පැට්‍රිසියන්වරුන් සතුවීම.
• පැට්‍රිෂීයන් බලයට එරෙහිව දිගු කලක් තිස්සේ සාමාන්‍ය ජනතාව (ප්ලිබියන්වරුන්) ගෙනගිය අරගලයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්ලිබියන් වරුන්ගේ සභාවක්ද පිහිටුවීම.
• රෝම බලය විශාල ප්‍රදේශයක ව්‍යාප්ත වීම මේ අවධියේදී සිදුවිය.
• අධිරාජ්‍ය පාලනය

• ක්‍රි.පූ. 27 දී බලයට පත් ඔක්ටේවියන් හෙවත් ඔගස්ටස් රෝමයේ පළමුවන අධිරාජයා වීම.
• අධිරාජයා වෙත සියලු බලතල කේන්ද්‍රගත වීම.

සෙනෙට් සභාව නාවික තත්ත්වයට පත්වීම.